طراحی مدل تأثیر هوش مصنوعی بر مکانیزم و کارکرد و بازدهی بورس سهام تهران

چکیده

این مطالعه به بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر سه حوزه کلیدی بورس اوراق بهادار تهران شامل مکانیزم معاملات، کارکرد بازار و بازدهی مالی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند زمان اجرای معاملات را تا ۸۰ درصد کاهش دهند و دقت تشخیص معاملات غیرعادی را به ۹۴ درصد برسانند. در حوزه تحلیل بازار، تکنیک‌های پردازش زبان طبیعی موجب بهبود ۲۷ درصدی دقت پیش‌بینی‌ها شده‌اند. همچنین مدیریت پرتفوی به کمک هوش مصنوعی منجر به افزایش ۳۵ درصدی نسبت شارپ شده است. مطالعه حاضر با استفاده از روش‌های تحلیلی-توصیفی و بررسی تجربیات جهانی، چالش‌های بومی پیاده‌سازی این فناوری‌ها را شناسایی نموده که مهم‌ترین آنها شامل کمبود ۷۸ درصدی نیروی متخصص، کیفیت پایین داده‌های مالی (تنها ۴۵ درصد ساختاریافته) و مقاومت فرهنگی در برابر سیستم‌های خودکار می‌باشد. نتایج این پژوهش با یافته‌های مطالعات بین‌المللی همچون Borges et al. (2020)، Nassirtoussi et al. (2023) و Li et al. (2023) همسو است. برای غلبه بر این چالش‌ها، راهکارهای عملی شامل سرمایه‌گذاری سالانه ۲۰۰ میلیارد تومانی در زیرساخت‌ها، تربیت سالانه ۵۰۰ متخصص فین‌تک و بازنگری در مقررات نظارتی پیشنهاد شده است. با اجرای این راهکارها، هوش مصنوعی می‌تواند در پنج سال آینده بورس تهران را به یکی از پیشرفته‌ترین بازارهای منطقه تبدیل کند. این تحول نیازمند همکاری سه‌جانبه نهادهای حاکمیتی، مراکز علمی و فعالان بازار سرمایه است.