شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر شکنندگی مالی (مطالعه موردی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار ایران)

چکیده

تغییرات مستمر در محیط اقتصادی همواره بكارگيري راه حل های جدید در جهت پویایی و انعطاف پذیری تصمیمات را ضرورت مي بخشد. این تغییرات مي توانند ناشی از سیاست گذاری های جدید در سطح اقتصاد و یا منبعث از تحولات جهانی باشند. در واقع مدیریت تغییر در دنیای کنونی مهم ترین بخش از وظایف مدیریتی و در عین حال رمز موفقیت کشورها در تحصیل نتایج مطلوب تلقی می شود. موضوعاتی همچون جهانی سازی، پیوستن کشورها به سازمان تجارت جهانی، یکپارچه سازی بازارهای مالی و رویکردهای نوین کشورها در حوزه اقتصاد سیاسی و اتخاذ سیاست های اقتصادی جدید ضرورت اعمال مدیریت در شرایط تغییر را دوچندان كرده است. بی شک تغییر و تحولات جاری در سطح متغیرهای کلان اقتصاد کشورمان، از سیاست گذاریهای اخیر در حوزه مالی گرفته تا گسترش زمینه های خصوصی سازی، تصویب قانون بازار اوراق بهادار، بازنویسی قانون تجارت و سرمایه گذاری خارجی، همگی به نوعی دورنمای جدیدی از بازار سرمایه کشور را ارائه می دهند. از سوی دیگر وقوع تغییرات همراه با بحران در برخی از کشورهای در حال توسعه در گذشته، تجربیات ارزنده ای را برای سایر کشورها به همراه داشته است. به كارگيري و استفاده از این تجربیات می تواند در واکنش نسبت به تغییرات و خروج از شرایط بحران زا ناشی از شکنندگی سیستم های مالی کشورها بسیار مفید باشد. یک سیستم مالی در شرایطی شکننده تلقی می شود که در قبال یک شوک کوچک تاثیرپذیری زیادی از خود نشان دهد. زمانی که متغیرهای درون زا تحت تاثیر عناصر مبهمي قرار می گیرند، در چنین وضعیتی یک شرایط خاص و فوق العاده نمود می یابد که خود پیامد شکنندگی مالی و پیش زمینه ایجاد بحران مالی تلقی می شود. برخی نیز آشفتگی و اعوجاج در بازار را نقطه آغازین بحران مي دانند و بر این اساس معتقدند که پس از تاثیرگذاری آشفتگی، شوک کلان وارده بر اقتصاد و سپس از دست رفتن اعتبار، نهایتا بحران در بازار خود مي نمایاند. بازار سرمایه نیز به عنوان یکی از اساسی ترین بخش های اقتصاد در تعاقب تغییرات کلان در عرصه اقتصاد که خود متاثر از بروز تغییرات جدید در حوزه های متنوع اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشورها است، بیش از پیش نیازمند استفاده از فنون مدیریت در شرایط تغییر می باشد. شکنندگی مالی یکی از اصطلاحاتی است که اخیراً کاربرد آن در مسائل مالی و حسابداری بسیار شده و مطالعات مرتبط با آن هم تبدیل به یکی از مسائل مهم در سازمان‌ها شده است. این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) باهدف شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر شکنندگی مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار ایران انجام‌گرفته است. برای استخراج 14 عامل  موردنظر در بخش کیفی از مصاحبه با 12 خبره و تعیین اولویت متغیرها برای دستیابی به اولویت بندی آنها در بخش کمی با اتکا به روش سوارافازی انجام شد. یافته‌های پژوهش بیانگر استخراج متغیرهایی شامل عواملی همانند: نرخ سپرده بانکی، سیاست‌های پولی، سرمایه‌گذاری‌های شرکت، نرخ بازده، وضعیت نقدینگی، پیش‌بینی رخدادهای مالی، اختلالات بهره‌وری مالی،ساختار مالی، روابط و تعامل مالی، تغییرات ارزش پول ملی، تغییرات ارزش سهام و حوادث پیش‌بینی‌نشده.نتیجه‌گیری نشان داد که تغییرات ارزش پول ملی مهم ترین عامل در شکنندگی مالی است.