مدیریت بحران شهری: رویکردهای نوین در برنامه‌ریزی برای شرایط عادی و اضطراری

چکیده

برنامه‌ریزی و مدیریت بحران شهری امروزه به یکی از مسائل کلیدی در حوزه مدیریت شهری تبدیل شده است. افزایش بحران‌های انسانی در شهرها و کلان‌شهرهای جهان، ضرورت تحقیق و پژوهش در این زمینه را برای مدیران و برنامه‌ریزان شهری بیش از پیش آشکار کرده است. حوادث غیرمترقبه همواره خسارات جانی و مالی گسترده‌ای در سراسر جهان به دنبال داشته‌اند و آمارها نشان می‌دهند که این روند در حال افزایش است. از آنجا که ایران در زمره کشورهای حادثه‌خیز قرار دارد و بسیاری از شهرهای آن روی گسل‌ها و مناطق پرخطر ساخته شده‌اند، آشنایی با مفهوم بحران و مدیریت بحران می‌تواند نقش بسزایی در کاهش خسارات و تلفات ایفا کند (مقیمی، ۱۳۹۴). در این مقاله، ابتدا مفاهیم و اصطلاحات مرتبط با بلا و سانحه، مخاطرات طبیعی، ساماندهی و بازسازی تعریف شده‌اند. سپس به بررسی دیدگاه‌ها و تعاریف مختلف درباره بحران و مدیریت بحران پرداخته شده است. در ادامه، موضوعاتی مانند مدیریت بحران در شهرها، مصون‌سازی مناطق شهری، وضعیت بحرانی شهرهای ایران، کارکرد مدیریت بحران و طبقه‌بندی سوانح شهری بررسی شده است. همچنین، نکات کلیدی در برنامه‌ریزی مدیریت بحران شهری در شرایط عادی و اضطراری و فرآیند تصمیم‌گیری در مدیریت بحران مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.