تحلیل تأثیر فرهنگ سازمانی باز بر نوآوری و خلاقیت کارکنان: ارائه مدل بومی برای سازمان‌های دانش‌بنیان ایرانی

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی باز بر نوآوری و خلاقیت کارکنان در سازمان‌های دانش‌بنیان ایرانی انجام شده است. با توجه به اهمیت روزافزون نوآوری در محیط‌های رقابتی، شناسایی عوامل سازمانی مؤثر بر آن، به‌ویژه فرهنگ سازمانی باز که بر شفافیت، اعتماد و مشارکت تأکید دارد، ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) و با استفاده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 20 مدیر ارشد و پرسشنامه‌های استاندارد در نمونه‌ای از سازمان‌های دانش‌بنیان، به تحلیل رابطه بین مؤلفه‌های فرهنگ سازمانی باز و نوآوری پرداخته است. یافته‌ها منجر به طراحی مدل پارادایمی شش‌بعدی شد که شامل عوامل علی (مانند رهبری تحول‌گرا)، پدیده محوری (فرهنگ سازمانی باز)، عوامل زمینه‌ای، بسترسازها، راهبردهای مدیریتی و پیامدهای نوآورانه است. نتایج نشان داد شفافیت اطلاعاتی، مشارکت کارکنان و امنیت روانشناختی از طریق تقویت یادگیری سازمانی و سرمایه اجتماعی، نوآوری را به‌طور معناداری افزایش می‌دهند. تحلیل مدل معادلات ساختاری نیز برازش مطلوب مدل پارادایمی و نقش کلیدی راهبردهایی مانند سیستم پیشنهادات الکترونیک را تأیید کرد. این پژوهش با ارائه مدلی بومی، چارچوبی عملیاتی برای مدیران جهت استقرار فرهنگ سازمانی باز و تحقق نوآوری پایدار پیشنهاد می‌دهد.