بررسی تطبیقی بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد با بودجه ریزی سنتی در دستگاه‌های دولتی ایران

چکیده

بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد منجر به استفاده بهینه از منابع، افزایش بهره وری، برقراری ارتباط میان اهداف راهبردی و برنامه‌های عملیاتی و ایجاد شفافیت و پاسخگویی می‌شود. در نظام بودجه‌ریزی سنتی، بودجه دستگاه‌های اجرایی در قالب فصول و مواد هزینه برآورد و پرداخت می‌شود؛ نه در قالب کمیت، کیفیت و بهای تمام شده خروجی‌ها (خدمات). به این سبک از بودجه‌ریزی، بودجه‌ریزی هزینه‌ای نیز می‌گویند. هدف از انجام پژوهش مقایسه بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد با بودجه ریزی سنتی در دستگاه های دولتی ایران است. نوع روش تحقیق توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و ابزار گردآوری فیش برداری است. نتایج نشان داد از آنجا که در سیستم بودجه ریزی سنتی عوامل مهمی چون اثربخشی، کارایی، صرفه جویی و بازدهی درقبال صرف منابع نادیده گرفته می شوند لذا از منابع به درستی استفاده نشده و حتی به هدر می روند. از این رو یکی از راهکارهای مطرح از سوی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) در این باب استفاده از بودجه عملیانی به جای بودجه ریزی سنتی است. در ایران نظام بودجه‌ ریزی مبتنی بر عملکرد در سطح همه‌ی سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی در حال پیش‌برد است و قوانین و مقررات بالادستی بر پیاده‌سازی این نظام تأکید دارند. سازمان برنامه و بودجه كشور براي عملياتي شدن و علمي تر شدن بودجه ريزي، آيين‌نامه اجرايي بند (ج) تبصره (۱۹) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۰ كل كشور را براي همه دستگاه هاي اجرايي كشور تكليف كرده است. طبق یافته های پژوهش از ميان ۲۱۰۸ دستگاه اجرايي در سطح كشور، تنها ۲۲ درصد دستگاه ها، استقرار بودجه ريزي مبتني بر عملكرد را پيش برده اند، ۳۵ درصد ناقص و يا در حال اجرا و ۴۳ درصد كلاً اقدامي در اين مسير انجام نداده اند.